زباله و راه های بازیافت آن

زباله و راه های بازیافت آن

  

 

 

موضوع دفع فضولات هنگامى مورد توجه واقع شد که انسان به صورت

 اجتماعات به هم پیوسته و در یک مکان زندگى مشترک  خود را آغاز کرد. 

با توجه به این مسئله اولین بار جمع آورى استخوان هاى شکار، وسایل

 و افزار شکسته شده در یک محل به مرحله ظهور پیوست جمع آورى 

فاضلاب و زباله ها زمانى انجام گرفت که طایفه هاى مختلف انسانى به

 هم پیوسته و از صورت چادرنشینى تغییر زندگی دادند.

مطالعات انجام شده شاهد آن است که محل دفن زباله هاى شهر اورشلیم 

قدیم در دره Kidnan قرار داشته است. در آن زمان مواد آلى زباله 

شهر به کود تبدیل شده و مواد غیر آلى سوزانده مى شده است. این شهر

 در آن هنگام داراى کانال کشى فاضلاب بوده به طورى که شاه داود که 

براى جنگ به اورشلیم آمده بود افراد خود را به وسیله این کانال وارد 

شهر کرده و شهر را تصرف کرد و طبق اسناد باستانى، خیابان هاى شهر

 اورشلیم روزانه به وسیله ساکنین هر خیابان تمیز مى شد به طورى که

 این شهر در زمان خویش از نظر نظافت منحصر به فرد بوده است.در تمدن 

هند نیز از ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد دفع فضولات مورد توجه بوده و 

چینى ها در بیش از ۳۰۰۰ سال قبل راجع به مواد هوموسى و استفاده از 

کمپوست در کشاورزى قوانینى داشته اند.

در اوایل دوران اسلامى، مقرراتى براى عبور و مرورحیوانات و وسایل 

نقلیه در اماکن عمومى و بازار ها وجود داشت که براى جلوگیرى از ایجاد 

گرد وخاک وضع شده بود. کم کم با رشد جمعیت و توسعه شهر ها خصوصاً

 در اروپا به مسئله زباله و دفع بهداشتى آن اهمیت داده شد. در سال ۱۴۷۳ 

کشور هلند که در آن زمان مقام اول را در نظافت شهرى داشت آشغال دان 

هاى ویژه اى در نقاط مختلف شهر آمستردام برپا کرد. اولین وسیله و یا

 کامیون حمل زباله و فضولات انسانى در ۱۷۵۰ میلادى به وسیله

 Pierre Quteqaine به نمایش گذارده شد. در همان زمان کامیونى با 

تجهیزات بهتر از نظر حمل فضولات انسانى در دانشگاه Salamanc 

مادرید به نمایش گذاشته شد. در سال ۱۸۷۶ اولین زباله سوز به علت 

اشکالاتى که در دفن زباله در انگلستان تولید مى شد در آن کشور ها به 

وجود آمد و کم کم از انرژى حرارتى تولید شده از زباله استفاده هاى بسیارى

 به عمل آمد. اهمیت دفع بهداشتى زباله ها موقعى بر همه روشن خواهد شد 

که خطرات ناشى از آنها به خوبى شناخته شوند. زباله ها نه فقط باعث تولید

 بیمارى، تعفن و زشتى مناظر مى گردند بلکه مى توانند به وسیله آلوده کردن 

خاک، آب و هوا خسارت فراوانى را به بار آورند. به همان اندازه که 

ترکیبات زباله ها مختلف است خطرات ناشى از مواد تشکیل دهنده آنها نیز 

مى توانند متفاوت باشند. لذا جمع آورى، حمل ونقل و دفع این مواد بایستى 

به طریقى باشد که تاثیر خطرات ناشى از آنها در سلامتى انسان به حداقل 

ممکنه کاهش یابد.

آثار سوء ناشى از زائدات و پس مانده هاى جامد، مدیریت بخش شهرى 

جوامع  امروزى را بر آن داشته تا با روى آوردن به سیستم هاى نوین 

مدیریتى و از آن جمله سیستم هاى مدیریت مواد زائد جامد، همواره در پى 

راهکار هاى مناسب جهت تقلیل آثار سوء ناشى از این گونه مواد باشند.

یکى از این شیوه ها جلوگیرى از تولید زائدات و در مرحله بعدى بازیافت

 زائدات تولیدى بوده است. در ایران بازیافت مواد قدمتى طولانى داشته 

و به بخشى از فرهنگ جامعه ما تبدیل شده است از طرف دیگر با توجه به

 معضلات و مشکلات زیست محیطى تولید زباله سازمان ها و مراکز مختلف

 تلاش کرده اند این بخش از فرهنگ جامعه را گسترده تر و عمیق تر نمایند 

به نحوى که به سایر مواد نیز تعمیم داده شود. از طرف دیگر مشکلات 

اقتصادى، کمبود منابع طبیعى و افزایش جمعیت نیز باعث شده روند توجه 

به مسائل بازیافت در تمامى کشور ها سرعت بیشترى به خود بگیرد.در ایران

 براى بازیافت کاغذ، اولین کارخانه در سال۱۳۱۳ در کرج و دومین آن در

 سال ۱۳۳۵ تحت عنوان مقوا سازى شرق در تهران و سومین آن در کهریزک 

در سال ۱۳۳۶ تاسیس شد.براى بازیافت مواد آلى و تهیه کود آلى یا کمپوست،

 چینى ها از جمله مللى بودند که حدود ۴۰۰۰ سال قبل از مواد زائد گیاهى و

 انسانى کود مناسبى تهیه کرده و آن را براى حاصلخیزى خاک مورد استفاده

 قرار مى دادند و از آن به بعد مسئله استفاده از مواد زائد یک کار اساسى 

زراعت در کشور هاى مختلف محسوب شد.

در ایران استفاده از مواد زائد گیاهى وانسانى از روزگاران گذشته براى 

کشاورزان و روستا ها بسیار معمول بوده است. از این میان کشاورزان 

یزدى و اصفهانى بر ارزش فوق العاده این مواد در افزایش محصولات 

کشاورزى کاملاً آگاه بودند. فضولات روستایى که در اصل مواد متشکله 

از مدفوع انسانى، حیوانى و مواد زائد گیاهى است، همراه با آب و خاک 

و هوا ۴ اصل اساسى کشاورزى را در روستا هاى ایران تشکیل مى دهند.

امروزه وسیع ترین عملیات تهیه کمپوست در اروپا، در کشور هلند انجام 

مى گیرد که ۲۵ درصد کلزباله هاى شهرى آن کشور جهت تهیه کمپوست 

استفاده مى شود.در شهر هاى هند تا سال ۱۹۸۳ ، ۹ طرح تهیه کمپوست از 

زباله هاى شهرى به مرحله بهره بردارى رسیده است. در آمریکا اولین 

کارخانه کمپوست در سال ۱۹۸۶ به ظرفیت ۲۰ تن در روز تاسیس شد.

کارخانه کود گیاهى تهران در سال ۱۳۵۱ تاسیس شد.کارخانه کمپوست 

اصفهان در سال ۱۳۴۸ با ظرفیت روزانه یکصد تن مورد بهره بردارى

 قرار گرفت که به خاطر عدم رعایت موازین بهداشتى و استقرار آن در

 محدوده شهرى تعطیل گردید ولى کارخانه کمپوست جدیدى در اصفهان در

 سال ۱۳۶۸ تاسیس شد که هم اکنون مورد بهره بردارى قرار گرفته است. 

کارخانه کمپوست در شهر های  هاى مشهد، کرج و تبریز در حال تاسیس 

است که کارخانه کمپوست مشهد به بهره بردارى رسیده است. سه کارخانه

 کمپوست در شهر هاى گرگان، بابل و نشتارود در دست طراحى و احداث

 است.در سال ۱۳۶۱- ۱۳۶۰ در شهر همدان با همکارى شهردارى و دانشگاه

 بوعلى اقدام به تهیه کمپوست از فضولات کشتار گاه، برگ هاى درختان و

 پس مانده هاى گیاهى با روش حوضچه اى شد که طى این عملیات بررسى

 جنبه هاى بهداشتى و کشاورزى کود حاصله نیز انجام گرفته است.

در سال ۱۳۶۸ یکسرى مطالعات، در ارتباط با تهیه کمپوست از مخلوط زباله

 هاى شهرى و کشتار گاه در شهر سمنان توسط دانشگاه تهران انجام شده 

که طى این مطالعه خصوصیات کمپوست تولیدى از این روش مشخص شده 

و مورد ارزیابى اقتصادى قرار گرفته است.

طرح و احداث کارخانه کمپوست کهریزک در سال ۱۳۷۲ با دو واحد ۱۰۰۰ 

تنى در یک مجموعه در دستور کار شهردارى تهران قرار گرفت. این کارخانه

 علاوه بر تولید کمپوست روزانه مى تواند حدود ۳۰ تن اقلامى از قبیل کاغذ،

 مقوا، پلاستیک ها و انواع مصنوعات فلزى را جداسازى و آماده بازیافت 

کند.ضرورت بازیافت زمانى بیشترمشخص مى شود که بدانیم:

- براى تولید یک تن کاغذ جدید، باید ۱۵ درخت تنومند راقطع کنیم.

 - اگر از کاغذ باطله دوباره کاغذ تهیه کنیم در مصرف آب ۹۰ درصد، 

انرژى ۵۰ درصد سود برده و در کنترل آلودگى هوا ۷۵ درصد موثر بوده ایم.

 

بازیافت :

بازیابی recycling بازیافت یا بازیابی نام روش هایی است که به کمک آن ها می توانیم مواد مصرف شده را حفظ کنیم . و دوباره مورد استفاده قرار دهیم .به این ترتیب انسان قادر خواهد بود که منابع تجید نشدنی را کم تر مصرف کنیم انسان امروزه مواد نظیر کاغذ ، شیشه و فولاد  و آلومینیوم را به مقدار فراوان برای تولید کتاب ، روزنامه ، پاکت جعبه ، ظروف شیشه ای ، قوطی ، وسایل نقلیه و بسیاری چیزهای دیگر به کار می گیرد . مردم این مواد را پس از مصرف دور می ریزند و این مسئله 2 مشکل اساسی را به وجود می آورد . اول آن که باید مقدار زیادی زباله ماندنی  را دفع کنیم تا بهداشت محیط حفظ شود . مشکل دوم نیز ان است که هر روز  تقاضا  برای  مواد  خاصی  که  این محصولات از آن ها ساخته شده اند  افزایش می یابد . مواد و منابع موجود در زمین نا محدود هستند  و اگر در روش مصرف خود تغییری ندهیم خیلی سریع به پایان می رسند . امروزه بعضی از  حکومت ها و سازمان ها کاغذ های باطله خود را جمع آوری می کنند تا پس از بازیافت به محصولات کاغذی جدیدتبدیل شوند . ظروف شیشه ای و قوطی های فلزی را نیز می توان بازیابی کرد . به نظر می رسد که در آینده محصولات بیش تری از جمله پلاستیک ها بازیافت خواهند شد . با این کار در مصرف مواد خام و انرژی به مقدار قابل توجهی صرفه جویی می شود . علاوه بر آن تخریب محیط زیست نیز کاهش می یابد . برای مثال  خوب است بدانیم که در ازای جمع آوری و بازیافت هر یک تن کاغذ و درخت از خطر  قطع شدن نجات می یابند . اکنون فقط 25% کاغذ مصرف شده در جهان  بازیافت می شود و این مقدار را می توان تا 75% افزایش داد . به این ترتیب سالانه از قطع شدن بیش از 35 میلیون درخت بزرگ جلوگیری خواهد شد . آلومینیوم فلزی بسیار  ارزشمند است و قوطی های آلومینیومی نوشابه ها به راحتی قابل بازیافت هستند . بازیافت هر قوطی آلومینیومی  به معنای حفظ یک قوطی نفت خام است . بعضی فلزات را می توان به سادگی از زباله ها جدا کرد . بسیاری از قوطی های مواد غذایی از فولاد پوشش داده شده با قلع ساخته می شوند . در حال حاضر فولاد ارزش چندانی ندارد . اما پوشش قلع را می توان از طریق ذوب جدا کرد و دوباره مورد استفاده قرار داد . شیشه از نظر بازیافت ماده ای منحصر به فرد است . زیرا می توان بارها و بارها از آن استفاده کرد . بدون ان که از کیفیت محصول کاسته شود . البته بازیافت بعضی شیشه ها ساده تر از انواع دیگر است .